صفحه 345
مسئله 2243- وصيّت آن است كه انسان سفارش كند
بعد از مرگش براى او كارهايى انجام دهند، يا بگويد بعد از مرگش چيزى از مال او ملك
كسى باشد يا براى اولاد خود و كسانى كه اختيار آنان با اوست، قيّم و سرپرست معيّن
كند و كسى را كه به او وصيّت مىكنند، وصى مىگويند.
مسئله 2244- كسى كه وصيّت مىكند، بايد رشيد
باشد و از روى قصد و اختيار وصيّت كند و اگر مىخواهد نسبت به اموالش وصيّت كند،
بايد حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش جلوگيرى نكرده باشد.
مسئله 2245- كسى كه اسباب قتل خود را فراهم
كرده است، مثلاً عمداً سمّى خورده است، اگر بعد از آن راجع به اموالش وصيّت كند،
صحيح نيست، ولى اگر قبل از خودكشى وصيّت كرده، صحيح است؛ چنان‌که راجع به غير
اموالش، چه قبل از آن عمل و چه بعد از آن اگر وصيّت كند، صحيح است.
مسئله 2246- اگر انسان وصيّت كند كه چيزى به
كسى بدهند، در صورتى آن كس آن چيز را مالك مىشود كه آن را قبول كند.
مسئله 2247- وقتى انسان نشانههاى مرگ را در
خود ديد، بايد اگر امانتى نزد او هست به صاحبش برگرداند و اگر به مردم بدهكار است
يا واجبى نظير نماز و حجّ و خمس و زكات و مانند اينها بر ذمّۀ اوست، بايد بپردازد
يا وصيّت كند، و اگر مالى نزد كسى دارد يا در جايى پنهان كرده، بايد اطّلاع دهد و
نيز در صورتى كه فرزند صغير دارد و حقّ آنان در معرض خطر است، بايد براى آنان قيّم
معيّن نمايد.
مسئله 2248- وصى بايد شيعه و بالغ و عاقل و
مورد اطمينان باشد.
مسئله 2249- اگر كسى چند وصى يا چند وصى و
ناظر براى خود معيّن كند، بايد با نظر يكديگر به وصيّت او عمل نمايند و اگر اختلاف
در ميان آنها افتاد، بايد به حاكم شرع مراجعه نمايند.
مسئله 2250- اگر انسان به‌واسطۀ گفتن يا
انجام دادن كارى از وصيّت خود برگردد، وصيّت باطل مىشود، همينطور اگر وصيّت خود
را تغيير دهد، وصيّت اوّلش باطل مىشود و بايد به وصيّت دوّم او عمل نمايند.
صفحه 346
مسئله 2251- اگر كسى در مرضى كه به آن مرض
مىميرد مالش را به كسى ببخشد يا بفروشد، بخشش و فروش او صحيح است.
مسئله 2252- انسان بيش از ثلث اموالش
نمىتواند وصيّت كند و چنانچه زيادتر از ثلث وصيّت نمايد، زيادى آن محتاج به اذن
ورثه است، خواه قبل از مردن اذن دهند يا بعد از مردن.
مسئله 2253- اگر انسان بعد از مردن كسى بفهمد
كه او را وصى خود كرده، در صورتى كه مشقّت نداشته باشد، بايد وصيّت او را انجام
دهد و مىتواند ديگرى را از طرف خود وكيل نمايد.
مسئله 2254- اگر وصى بميرد يا ديوانه شود يا
كافر شود يا نتواند كارهاى ميّت را انجام دهد، حاكم شرع يك نفر را به جاى او معيّن
مىكند.
مسئله 2255- وصى امين است و اگر بگويد به
وصيّت عمل كردم قول او پذيرفته مىشود و چنانچه مال در دست او تلف شود، اگر زياده‌روى
يا كوتاهى ننموده باشد، ضامن نيست.
مسئله 2256- واجبات مالى نظير بدهكارى و خمس
و زكات و حج، از اصل مال برداشته مىشود، گرچه ميّت براى آنها وصيّت نكرده باشد،
امّا واجبات بدنى نظير نماز و روزه از اصل مال برداشته نمىشود و سزاوار است كه ورثه،
ميّت را برئ‌الذّمّه نمايند گرچه مال هم نداشته باشد.
مسئله 2257- هرگاه كسى وصيّت‌هاى متعدد براى
كارهاى مختلف بنمايد و نگفته باشد از ثلث بردارند، بايد واجبات مالى او را نظير
بدهى از اصل مال بردارند و واجبات بدنى او را نظير نماز و روزه از ثلث مال بردارند
و اگر ثلث زياد آمد به بقيه وصيّت عمل نمايند ولى اگر وصيّت كرده باشد كه از ثلث
بردارند بايد اوّل واجبات مالى او را از ثلث بدهند و اگر زياد آمد واجبات بدنى او
را بدهند و اگر زياد آمد به بقيۀ وصيّت عمل نمايند.
مسئله 2258- اگر كسى بگويد كه ميّت وصيّت
كرده فلان مبلغ به من بدهند يا بگويد من وصى ميّتم كه مال او را به مصرفى برسانم
يا ميّت مرا قيّم بچههاى خود قرار داده، چنانچه از گفتۀ او اطمينان حاصل شود،
بايد به او بدهند و اگر اطمينان حاصل نشود، بايد مراجعه به حاكم شرع شود.
مسئله 2259- اگر وصيّت كند چيزى به كسى بدهند
و آن كس پيش از وصيّت‌كننده بميرد، وصيّت باطل مىشود، و اگر بعد از وصيّت‌كننده
و پيش از آنكه قبول كند يا رد نمايد، بميرد، مال منتقل به ورثۀ او مىشود، در
صورتى كه ورثه آن وصيّت را رد نكنند.